Samopoczucie, a stan jelit.

Samopoczucie i jelita? Czy to naprawdę ma to jakiś związek? Otóż tak. Coraz częściej diagnozowaną przypadłością okazuje się być depresja. Niestety dzisiejszy tryb życia bardzo silnie wpływa na percepcję stresu, nawyki żywieniowe, relacje z innymi ludźmi i nie tylko. „Dzięki” temu, coraz większym zainteresowaniem cieszy się psychodietetyka. To dziedzina dietetyki, skupiająca swoją uwagę na problemach związanych z relacją z żywnością oraz temu jak można pomóc osobom zestresowanym, czy też z innymi problemami odzyskać kontrolę nad swoim zdrowiem.

Ostatnimi laty bardzo dużo mówi się o znaczeniu jelit i naszej flory bakteryjnej w kontekście samopoczucia, tendencji do zaburzeń funkcjonalnych przewodu pokarmowego itp. Jelita zostały już kilka dobrych lat temu nazwane „drugim mózgiem”. W istocie jest to prawda. Zatem jak kondycja naszych jelit przekłada się na zdrowie i samopoczucie?

Czym jest flora bakteryjna jelit i jaki ma wpływ na nasze samopoczucie?

Książkowa definicja odnosi się do mikrobioty jelitowej. Jest to zespół mikroorganizmów, głównie bakterii, tworzący w przewodzie pokarmowym bardzo zróżnicowany ekosystem.

Mikroflora jelitowa wpływa na takie procesy jak:

– Poprawa trawienia,

– Produkcja niektórych witamin (z grupy B oraz K, niestety głównie syntetyzowane w jelicie grubym),

– Poprawa przyswajalności niektórych składników odżywczych,

– Hamowanie rozwoju patogennych drobnoustrojów,

– Stymulacja układu odpornościowego (jego wyczulenie),

– Poprawa tolerancji immunologicznej,

– Regeneracja śluzówki jelit,

– Zapewnienie ciągłości połączeń ścisłych w kosmkach jelitowych.

Przypuszcza się, że rola mikrobioty jelitowej może mieć także wpływ na redukcję ryzyka chorób cywilizacyjnych. Najbardziej znaną chorobą jest choroba niedokrwienna serca, ściśle powiązana z wynikami lipidogramu.

Zobacz także: Zespół jelita drażliwego – jak sobie pomóc dietą i suplementacją? (klik)

Jelita, a depresja i złe samopoczucie?

Dowody naukowe wskazują, że różnorodna mikroflora jelitowa jest bardzo istotna w kontekście utrzymania dobrego samopoczucia i zdrowia. Redukuje ona ryzyko depresji i zaburzeń nastroju. Mikroflora jelitowa ma ogromny wpływ na percepcję bodźców przez nasz układ nerwow. Co za tym idzie, także mózg. Odgrywa ona duży udział: w dojrzewaniu osi HPA (Podwzgórze-Przysadka-Nadnercza), syntezie neuroprzekaźników, wpływa na rozwój bariery krew-mózg, funkcjonowanie nerwu błędnego (inaczej określanego nerwem X), wpływa na neurogenezę, a także mielinizację.

Nawiązując do powyższych procesów, niepoprawny styl życia z dużym zaniedbaniem prawidłowego żywienia, przyczynia się do zubożenia mikroflory jelitowej pod kątem jakościowym i ilościowym. Niestety takie zjawisko negatywnie wpływa na proces trawienia niektórych składników żywności. Utrudnia to uzyskanie odpowiednich substratów lub związków niezbędnych do syntezy np. neuroprzekaźników.

Taki neuroprzekaźnikami jest np. GABA – kwas gamma-aminomasłowy, tryptofan niezbędny dalej do syntezy serotoniny, czy glutaminę.

Jelitowy układ nerwowy

Neuroprzekaźniki i nie tylko, odpowiadają za sprawną komunikację jelit z mózgiem poprzez tzw. JUN-Jelitowy Układ Nerwowy. Przyjmuje się, że aż 90% sygnałów odbieranych przez mózg pochodzi właśnie od bakterii przewodu pokarmowego. Natomiast zwrotna wartość sygnałów z mózgu do jelit wynosi ok. 10%. Zasada ta może tłumaczyć w takim razie większość zjawisk związanych z samopoczuciem i kondycją przewodu pokarmowego. Ten proces dalej silnie wpływa na aktywność osi HPA. W momencie, gdy komunikacja jelit z mózgiem jest niepoprawna, żywimy się niewłaściwie itp., można zauważyć tendencję takich osób do nadmiernego stresu.

Oś jelita-mózg.

Zaburzenia osi jelitowo-mózgowej mogą wpływać na zaburzenia funkcji poznawczych (kognitywnych)

W modelach zwierzęcych w badaniach dotyczących mikroflory jelitowej dało się zaobserwować znaczne pogorszenie różnorodności i ilości mikroorganizmów. Sytuacja ta miała miejsce u osobników poddanych przewlekłemu stresowi, związanemu z zaburzeniami osi HPA. Zaobserwowano znaczne mniejszą ilość bakterii typu Firmicutes i Bacterioidetes (w tym znaczny spadek tych z rodziny Lactobacillus). Natomiast w badaniach kału ludzkiego, u osób z depresją zauważono znaczną nadreaktywność bakterii Bacteioidetes, przy znacznym spadku Lachnospiraceae.

Można powiedzieć, że w znacznej większości przypadków osób z depresją, głównym punktem uwagi powinno być trawienie, zachodzące przy pomocy mikroorganizmów. Jeśli ono zachodzi w sposób niepoprawny, nie jesteśmy w stanie uzyskać niezbędnych związków do syntezy innych substancji, niezbędnych do zachowania właściwej homeostazy (w ujęciu behawioralnym). Tutaj najważniejszym składnikiem wydaje się być tryptofan.

Tryptofan może być wykorzystany w 3 różnych ścieżkach prowadzących do powstania różnych substancji końcowych o odmiennym wpływie na samopoczucie. Wymieniamy szlaki prowadzące do powstania serotoniny, kinureniny oraz indolu.

Aliness – L-tryptophan 500 mg – 100 kapsułek

Szlak kinureninowy, a zaburzenia psychiczne i pogorszenie samopoczucia.

Jednym z najważniejszych szlaków w kontekście zaburzeń psychicznych jest szlak kinureninowy. Wymaga on nawet do 95% dostępnego tryptofanu i silnie zależy od obecności bodźców stresowych. Im więcej jest stresu, tym więcej konwersji w tym szlaku zachodzi do kinureniny, tym mniejszą mamy dostępność serotoniny, czyli hormonu szczęścia. Jest to główny szlak metaboliczny tryptofanu, gdzie miejscem jego konwersji jest wątroba oraz układ nerwowy. Katalizatorami reakcji są natomiast mikroorganizmy. W mózgu kinurenina może być przekształcana do neurotoksycznego związku – kwasu chinolinowego.

Przypuszcza się, że głównym problemem osób cierpiących na zaburzenia psychiczne mogą być zaburzenia przemian tryptofanu oraz skład ilościowy i jakościowy mikroflory jelitowej. Innym związkiem, który może być powiązany z występowaniem zaburzeń psychicznych jest niedobór BDNF, czyli neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego. Odpowiada on za budowanie sieci połączeń nerwowych. Podobnie jak w przypadku tryptofanu uważa się, że skład mikroflory jelitowej silnie wpływa na stężenie BDNF. Głównie upatruje się tutaj roli bakterii z rodziny Bifidobacterium.

Jak przeciwdziałać negatywnym skutkom zaburzonej mikroflory jelit?

Odpowiedzią jest przede wszystkim odpowiednia modyfikacja stylu życia. Mamy tutaj na myśli sposoby na radzenie sobie z nadmiernym stresem pod kątem lifestyle’u. Innym sposobem jest oczywiście zmiana nawyków żywieniowych, prowadząca do modyfikacji codziennej diety.

Chodzi głównie o:

zmniejszenie stopnia przetworzenia spożywanych produktów,

zwiększenie podaży błonnika pokarmowego oraz innych produktów stanowiących źródło tzw. prebiotyków, czyli substancji pochodzenia węglowodanowego, które ułatwiają wzrost kolonizacji przewodu pokarmowego przez pozytywną florę bakteryjną. Istnieją przypuszczenia, że regularne spożycie prebiotyków wpływa na zmniejszenie aktywności osi HPA, co przekłada się na lepszą kontrolę bodźców stresowych.

Obecność diety przeciwzapalnej, bogatej w prebiotyki, błonnik pokarmowy, przeciwutleniacze, wielonienasycone kwasy tłuszczowe sprzyja zachowaniu różnorodności mikroflory oraz jej wzrostowi, co świetnie przekłada się w czasie na samopoczucie i zdrowie.

Preparaty przydatne w walce o zdrowie psychiczne i lepsze samopoczucie.

Oprócz odpowiedniej modyfikacji stylu życia ciekawym elementem uzupełniającym mogą okazać się probiotyki. Ostatnio wiele uwagi poświęca się tzw. psychobiotykom, czyli probiotykom zawierającym odpowiednią kompozycję szczepów bakteryjnych, korzystnie wpływających na komunikację w osi jelitowo-mózgowej.

Działanie psychobiotyków polega na ułatwieniu syntezy neuroprzekaźników, kluczowych w kontekście zdrowia psychicznego, np. GABA, serotonina. Dobór odpowiedniego psychobiotyku polega trochę na znalezieniu złotego środka metodą prób i błędów. Wybór tego konkretnego psychobiotyku, który wpłynie korzystnie na zdrowie, nie jest takie proste. Szczepy bakteryjne, które wykazały pozytywny wpływ na zachowania uczestników badań to Bifidobacterium bifidum W23, Bifidobacterium lactis W52, Lactobacillus acidophilus W37, Lactobacillus brevis W63, Lactobacillus casei W56, Lactobacillus salivarius W24 i Lactobacillus lactis (W19 i W58).

Większość tych szczepów bakteryjnych dostępna jest w preparatach Sanprobi, np. IBS, Barrier, Stress.

Przeczytaj także o Błonniku w kontekście zdrowia jelit: Błonnik, największy sprzymierzeniec zdrowia. (klik)