Płodność często bywa tematem tabu. Nie każdy chce poruszać to zagadnienie z uwagi na delikatność tego tematu. Nie ma co się dziwić, ponieważ zdolność organizmu przyszłej matki do urodzenia potomstwa to temat bardzo złożony i często bagatelizowany w kontekście stylu życia. A nie słusznie, ponieważ jakość prowadzonego stylu życia ma ogromny wpływ na możliwość zajścia w ciążę i dalszego jej prawidłowego przebiegu, czy też przebiegu cyklu menstruacyjnego. Czy dieta i odpowiednia suplementacja może wpływać na płodność?
Płodność u kobiet
Płodność to inaczej charakterystyczne zmiany hormonalne zachodzące w organizmie kobiety, które rozpoczynają się wraz z okresem dojrzewania. Następuje wtedy produkcja odpowiednich hormonów jak estrogeny i progesteron, jak również zaczyna pojawiać się proces jajeczkowania, który powiela się w trakcie cyklu miesiączkowego.
Najwyższy próg płodności kobiety osiągają w okresie owulacji, kiedy następują pik stężenia hormonów jak estrogeny, FSH oraz LH. Potem następuje produkcja progesteronu, który w zależności od tego, czy nastąpiło zapłodnienie komórki jajowej – utrzymuje się na wyższym poziomie w celu utrzymania ciąży, bądź też maleje w momencie niezapłodnienia komórki jajowej i potem ponownie wzrasta przy następnym cyklu.
Dni płodne u kobiet określa się na ok. 10-18 dzień cyklu. Wtedy też uznaje się, że jest największa szansa na zapłodnienie. Warto także wiedzieć, że płodność jest zależna od wieku kobiety. Określa się, że okres między 20, a 30 rokiem życia to najlepszy czas, w którym następuje największa szansa na skuteczne zapłodnienie. Po trzydziestce płodność zaczyna mocniej spadać i następuje mniejsza szansa na sukces w urodzeniu potomstwa. Wraz z tym maleje także ilość możliwych do zapłodnienia komórek jajowych.
Względem tych informacji, warto także dodać, że są to książkowe wartości odnoszące się do kobiecej płodności. Trzeba zdać sobie sprawę z tego, że prowadzony przez kobietę styl życia ogromnie wpływa na jakość płodności i może sprzyjać zajściu w ciążę lub utrzymaniu hormonów na właściwym poziomie, ale także może zrujnować szanse na spłodzenie potomstwa, jeśli styl życia jest zaniechany i zlekceważony. Zmiany hormonalne odbijają się w skutkach na całym organizmie. To, jak kobieta zadba o swój styl życia, jest zależne tylko od niej, stąd też tak duży nacisk kładzie się obecnie na właściwą edukację w zakresie żywienia, a także suplementacji wspomagającej.
Płodność u mężczyzn
Istnieje także pojęcie męskiej płodności. Odnosi się ono do czasu dojrzenia młodego mężczyzny, kiedy to następuje pierwszy wytrysk nasienia. Płodność u mężczyzn charakteryzuje się nieco mniej skomplikowanym systemem hormonalnym, który pozwala facetom utrzymać płodność nawet do późnej starości.
Oczywiście głównym hormonem odpowiedzialnym za płodność u mężczyzn jest testosteron. Może on, podobnie jak hormony typowo kobiece, podlegać wahaniom w zależności od prowadzonego stylu życia. Tak samo u kobiet, jak i u mężczyzn ważne jest, aby zachować prawidłowe zasady funkcjonowania w szeroko rozumianym lifestyle’u i kłaść nacisk na właściwe żywienie, a jeśli zajdzie taka potrzeba – również na odpowiednią suplementację.
Co powoduje zaburzenia płodności u kobiet i mężczyzn?
Z uwagi na fakt, że hormony ludzkie podlegają silnym zmianom w przebiegu prowadzonego stylu życia, należy zwracać na to szczególną uwagę oraz obserwować swoje ciało i organizm w kontekście ewentualnie zachodzących niepokojących zmian.
Głównym czynnikiem wpływającym na zmiany hormonalne jest zbyt duży poziom kortyzolu. Kortyzol to popularnie nazwany hormon stresu, który zwiększa swoje stężenie w organizmie, gdy zajdą stresujące sytuacje. Mogą to być problemy psychiczne, przemęczenie fizyczne, stres w pracy i nie tylko. Nadmiernym stresem dla organizmu mogą być także nieprawidłowe nawyki żywieniowe, warto o tym pamiętać.
Nadmierny poziom kortyzolu negatywnie oddziałuje na gospodarkę hormonalną. Okazuje się, że może on wpływać na obniżenia poziomu progesteronu, czyli hormonu niezbędnego do utrzymania ciąży i zaistnienia prawidłowego zjawiska płodności u kobiet. U mężczyzn wysoki poziom kortyzolu może spowodować obniżenie poziomu testosteronu, co negatywnie odbija się na jakości sylwetki i zdrowiu psychicznym. Okazuje się, że niski poziom kortyzolu u mężczyzn może zwiększać ryzyko depresji i niskiej samooceny, co oczywiście również ma przełożenie na płodność.
Jakie inne czynniki środowiskowe wpływają na płodność? Wśród nich możemy wymienić następujące elementy:
- Stosowanie nadmiernej ilości używek,
- Brak odpowiedniej regeneracji po treningach,
- Zbyt niskokaloryczna dieta,
- Otyłość i nadwaga,
- Kiepska jakość diety i towarzyszące zaburzenia metaboliczne,
- Brak odpowiedniej ilości i jakości snu,
- Problemy ze stresem w pracy i poza nią,
- Brak ujścia dla negatywnych emocji.
Oczywiście czynników wpływających na płodność jest znacznie więcej, jednakże warto sobie zdać sprawę z istnienia tych najważniejszych, z którymi stykami się na co dzień.
Najlepsza dieta na wsparcie płodności
Oczywiście w tym przypadku nie istnieje idealna odpowiedź, ponieważ wszystko zależy od indywidualnych potrzeb organizmu. Na pewno warto wiedzieć, że płodności sprzyja prawidłowa masa ciała względem naszego wzrostu, co pozwala na zachowanie właściwego wydzielania poszczególnych hormonów płciowych.
Ponadto warto wiedzieć, aby pilnować jakości pożywienia. Dieta realizująca podstawowe potrzeby żywieniowe naszego organizmu może także zapewnić prawidłowe funkcjonowania gospodarki hormonalnej, która ma bezpośrednie przełożenie na płodność. Warto więc skupić się na nisko przetworzonej diecie bogatej w antyoksydanty zapewniające prawidłową odporność, nadające zdrowotności organizmowi oraz regulujące wiele procesów biologicznych.
Wśród polecanej grupy żywności w zakresie dbania o płodność poleca się:
- Żywność bogatą w antyoksydanty (owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste),
- Spożywanie posiłków w równych odstępach czasu i w równej ilości,
- Unikanie przetworzonej żywności, bogatej w tłuszcze trans,
- Spożywanie zdrowych tłuszczów, np. orzechy, oleje roślinne,
- Ograniczenie spożycia cukru i nadmiaru cukrów prostych (zawartych na przykład w słodkościach),
- Spożywanie większej ilości produktów z dużą zawartością błonnika pokarmowego,
- Realizowanie potrzeb organizmu na jakościowe źródła białka (mięso drobiowe, rośliny strączkowe, nabiał, ryby).
Oprócz powyższych wskazówek dotyczących żywności warto także zmodyfikować niektóre elementy stylu życia, aby jeszcze skuteczniej wpłynąć na gospodarkę hormonalną i zredukować nadmierny poziom kortyzolu. Poleca się:
- Zwrócić uwagę na higienę snu (wywietrzenie sypialni, regularne zmiany pościeli, minimalizacja czynników rozpraszających itp.),
- Wprowadzenie odpowiedniej regularności i poziomu aktywności fizycznej,
- Inwestowanie w różne formy relaksu,
- Regularne podejmowanie badań krwi,
- Minimalizacja używek,
Na te wszystkie elementy człowiek ma ogromny wpływ. Wszystko zależy od tego, czy sam wykazuje zainteresowanie swoim organizmem i chęci poprawy swojego zdrowia i tzw. Wellbeing’u.
Jakie suplementy poprawiają płodność?
Oprócz kluczowych zasad odnoszących się do prowadzonego stylu życia w zakresie jego higieny oraz prawidłowego żywienia warto pamiętać także o niedocenianym elemencie, jakim jest prawidłowa suplementacja. Nie każdy niestety posiada odpowiednią ilość czasu, aby móc w pełni skupić się na potrzebach swojego organizmu. W takich sytuacjach na pomoc przychodzą właśnie suplementy diety, które uzupełniają braki z diety oraz wspomagają codzienne funkcjonowanie organizmu.
Wśród suplementów, które mogą korzystnie wpłynąć na regulację gospodarki hormonalnej i poprawę samopoczucia, a także prawidłowe odżywienie organizmu, wyróżnia się:
Korzeń Maca
To zioło należące do grupy adaptogenów, które przystosowuje organizm do bodźców stresowych, przez co ich obecność nie wpływa na niekorzystnie na organizm osoby przyjmującej takie zioło. Ponadto korzeń Maca ma udowodnione właściwości poprawiające libido i jakość nasienia. W kontekście płodności jest to świetny rodzaj suplementu dla obu płci, praktycznie jak wszystkie wymienione powyżej suplementy.
Ashwagandha
To również przedstawiciel grupy adaptogenów, który skutecznie obniża poziom kortyzolu i jest w stanie korzystnie wpłynąć na regulację gospodarki hormonalnej. Warto też zaznaczyć, że zioło to posiada wpływ rozluźniający i usypiający, stąd też Ashwagandha powinna być stosowana wieczorem.
Koenzym Q10
Silny przeciwutleniacz, który jednocześnie stanowi substrat, niezbędny w procesie oddychania komórkowego. Innymi słowy, obecność tego składnika sprzyja powstawaniu energii w postaci ATP w organizmie, a dodatkowo działa on antyzapalnie, dzięki zdolności do neutralizacji nadmiernej ilości wolnych rodników tlenowych.
Witaminy i Minerały
Witaminy to grupa związków, które odżywiają organizm. W przypadku płodności tak samo duże znaczenie posiadają witaminy z grupy B oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, czyli A, D, E, K. Wśród witamin z grupy B, jedną z najważniejszych w zachowaniu płodności i potem utrzymania prawidłowego przebiegu ciąży, jest kwas foliowy, na którego ilość kobiety powinny zwracać szczególną uwagę. Suplementy witaminowe to także świetnie uzupełnienie niedoborowej diety.
Podobnie ma się sprawa z minerałami, które mogą w korzystny sposób wpływać na regulację pracy gospodarki hormonalnej i działać antyzapalnie, co także ma swoje przełożenie na poprawę płodności. Wśród polecanych w suplementacji pierwiastków (w kontekście płodności), poleca się cynk, magnez, selen.
Pyłek pszczeli
Ciekawym uzupełnieniem diety w witaminy i minerały może być pyłek pszczeli, który zawiera ogromną ilość tych związków, a także innych związków biologicznie czynnych, które mają zdolności antyoksydacyjne, czyli wspierające organizm w walce z rodnikami tlenowymi i regulujące stany zapalne.
Warto też pamiętać, że przed wyborem danego suplementu warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, w celu określenia, czy dany suplement jest dla nas bezpieczny, i czy faktycznie jego stosowanie w konkretnym przypadku jest uzasadnione. Należy skupiać się przede wszystkim na modyfikacji, czy też prowadzeniu jakościowego stylu życia i zwracać uwagę na podstawowe elementy związane z żywieniem, a gdy mimo to nasze zdrowie i samopoczucie nie znajduje się na najwyższym poziomie – udać się do specjalisty i zainteresować się tematem odpowiedniej diety, suplementacji i oczywiście prawidłowego leczenia przez lekarza specjalistę.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7550497/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6010824/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25175508/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5590399/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11753476/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20455966/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4172634/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29383942/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2744625/
- https://www.nature.com/articles/1602904?utm_medium=affiliate&utm_source=commission_junction&utm_campaign=CONR_PF018_ECOM_GL_PHSS_ALWYS_PRODUCT&utm_content=textlink&utm_term=PID100090071&CJEVENT=87e613dd020f11ed81213b4d0a180513
- https://academic.oup.com/ajcn/article/108/5/1104/5201596
- https://www.sciencedaily.com/releases/2007/02/070228064902.htm
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2366795/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28961722/
- https://www.bmj.com/content/354/bmj.i4262