W świecie dietetyki istnieje wiele modyfikacji żywieniowych, które mają swoje zastosowanie w przebiegu różnych potrzeb organizmu, niektóre z tych potrzeb odnoszą się do przypadłości metabolicznych oraz różnego rodzaju stanów zapalnych, gdzie standardowy system żywienia oparty o produkty niskoprzetworzone może być niewystarczający. Jednym z takich systemów żywieniowych jest dieta lekkostrawna, która akcentuje potrzeby organizmu związane ze stanem zapalnym zlokalizowanym w obrębie przewodu pokarmowego praktycznie na całym jego odcinku. Jakie są założenia diety lekkostrawnej i jak powinna ona wyglądać?
Czym jest dieta lekkostrawna?
Dieta lekkostrawna, inaczej nazywana dietą ubogoresztkową jest systemem żywieniowym opartym o niską podaż błonnika, która oscyluje w dolnych granicach oficjalnych rekomendacji żywieniowych. Mowa konkretnie o ilości 25 g błonnika dziennie. Dieta lekkostrawna jest dietą stosowaną w przebiegu stanów zapalnych w obrębie całej długości przewodu pokarmowego, czyli zaczynając od problemów o obrębie przełyku, kończąc na odcinku jelita grubego nazywanego odbytnicą.
Dieta lekkostrawna to system żywieniowy zawierający mniejsze ilości błonnika oraz zredukowaną ilość tłuszczów w aspekcie wszystkich makroskładników żywieniowych. Procentową zawartość tłuszczu w takiej diecie określa się na ilość około 25% energii.
Jak działa dieta lekkostrawna?
Zadaniem diety lekkostrawnej jest oszczędzanie kluczowych dla samopoczucia odcinków przewodu pokarmowego, które odgrywają znaczącą rolę we wchłanianiu poszczególnych składników odżywczych.
Innym zadaniem diety lekkostrawnej jest oszczędzanie innych narządów objętych chorobą lub w stanie ostrym, które z uwagi na swoją drażliwość wymagają podjęcia specjalnych działań dietetycznych.
Ważnym elementem stosowania diety łatwostrawnej jest łagodzenie negatywnych objawów ze strony przewodu pokarmowego, który to najczęściej jako pierwszy dostarcza objawów, które mogą wywoływać u osoby chorej niepokój i świadomość, że coś złego dzieje się z organizmem.
Ponadto warto zwrócić uwagę na fakt, że najważniejszym zadaniem diety lekkostrawnej jest poprawa samopoczucia i stanu zdrowia osoby chorej, dzięki czemu będzie ona w stanie podjąć dalsze działania związane z leczeniem farmakologicznym i dietetycznym, a nawet suplementacyjnym, jeśli zajdzie taka potrzeba.
Powyższe korzyści wynikają ze specjalistycznej obróbki kulinarnej, która występuje w przebiegu diety łatwostrawnej, chodzi konkretnie stosowania następujących technik kulinarnych, aby zwiększyć stopień łatwostrawności danej potrawy:
- Gotowanie na parze,
- Gotowanie na wodzie,
- Pieczenie bez użycia tłuszczu,
- Podsmażanie z dalszym duszeniem danych potraw,
- Stosowanie produktów o ograniczonej zawartości błonnika.
W jakich przypadkach stosować dietę łatwostrawną?
Dieta lekkostrawna nie powinna być stosowana bez uprzednich wskazań do jej praktykowania. Najlepiej będzie, jeśli potencjalny wybór diety lekkostrawnej poprzedzony zostanie konsultacją z lekarzem i dietetykiem klinicznym.
Stosowanie tego systemu żywieniowego odbywa się w konkretnych przypadkach chorobowych, które wymagają specjalistycznego podejścia żywieniowego z uwagi na stan zapalny toczący się w przewodzie pokarmowym lub innym narządzie.
Wśród przypadłości chorobowych, wśród których dobrze sprawdza się dieta łatwostrawna, wyróżniamy:
- Zespół jelita drażliwego (IBS),
- SIBO,
- Refluks i jego odmiany,
- Choroba wrzodowa,
- Choroby zapalne jelit (IBD),
- Ostres stany zapalne niektórych narządów (np. trzustka, wątroba, nerki).
Nie powinno się stosować diety lekkostrawnej bez uprzednich wskazań lekarskich, ponieważ może ona w perspektywie czasu doprowadzić do niedoborów niektórych składników odżywczych, skutkując niedożywieniem. Jest to dieta, która powinna być stosowana do momentu, aż nastąpi redukcja objawów oraz wyciszenie stanu zapalnego. Po tym powinno się rozwijać menu diety łatwostrawnej o kolejne produkty, aby dana osoba mogła sprawnie wrócić do klasycznego sposobu odżywiania.
Jak powinna wyglądać dieta lekkostrawna?
Dieta łatwostrawna charakteryzuje się pewnymi ugruntowanymi zasadami, które sprawiają, że ma ona charakter leczniczy w przypadku wielu stanów zapalnych. Poniżej znajdują się zasady charakteryzujące dietę lekkostrawną.
Zasady diety lekkostrawnej:
- Stosowanie specjalistycznej obróbki kulinarnej,
- Spożywanie posiłków mniejszych pod kątem objętości,
- Spożywanie ilości około 5-6 posiłków dziennie,
- Regularne picie około 1,5-2 L wody dziennie,
- Silne ograniczenie używek,
- Unikanie produktów bogatych w błonnik,
- Unikanie produktów ostrych.
Podążając tymi zasadami, mamy pewność, że dieta łatwostrawna będzie dawała pożądane efekty. W połączeniu z odpowiednią edukacją w zakresie produktów dozwolonych i zakazanych dieta łatwostrawna i jej zasady będą wywoływały korzystny efekt na organizm gospodarza.
Produkty dozwolone i zakazane na diecie lekkostrawnej
Aby wywołać korzyści zdrowotne wynikające z diety łatwostrawnej, należy podążać jej zasadami oraz mieć świadomość, jakie produkty są wskazane, a jakie są zabronione. Odpowiednia edukacja w tym zakresie będzie stanowiła kluczowy element tego, jak dalej będzie funkcjonowała dana osoba i jak szybko będzie ona w stanie wrócić do pełnej kondycji zdrowotnej.
Wśród produktów dozwolonych znajdują się:
- Pieczywo jasne,
- Drobne kasze (kuskus, manna),
- Biały ryż,
- Jasne makarony,
- Mięso drobiowe,
- Mleko i jego przetwory,
- Owoce bez pestek i dojrzałe,
- Przetarte, gotowane i zmiksowane warzywa,
- Napoje niegazowane,
- Lekkie desery.
Wśród produktów niewskazanych znajdują się:
- Produkty smażone,
- Produkty pełnoziarniste,
- Mięso czerwone i pochodne,
- Nasiona roślin strączkowych,
- Napoje gazowane,
- Tłuszcze smażalnicze,
- Jaja smażone.
Produktów jest oczywiście więcej, natomiast warto odnosić się do diety względem swoich obserwacji i w razie potrzeby kontaktować się ze swoim dietetykiem w celu odpowiednich modyfikacji.
Suplementacja na diecie lekkostrawnej
Ciekawym wsparciem dla zdrowia może się okazać suplementacja na diecie łatwostrawnej. Powinna ona zostać poprzedzona konsultacją z lekarzem i dietetykiem. Wybór produktów wspierających zdrowie człowieka na diecie lekkostrawnej jest w pewnym sensie ograniczony z uwagi na to, że większość preparatów może być użyta przy mniejszym natężeniu stanu zapalnego.
Proponowane preparaty wspierające działanie diety łatwostrawnej to:
- Maślan sodu,
- Enzymy,
- Kwasy tłuszczowe Omega-3,
- Witamina D,
- Betaina HCl (po konsultacji z lekarzem i odpowiednią diagnostyką),
- Kompleks witamin i minerałów.
Wybór preparatów mocno zależy od indywidualnej sytuacji zdrowotnej.
Maślan sodu
Maślan sodu jest suplementem wspierającym prawidłowe działanie jelit i działa odżywiająco na kosmki jelitowe, usprawniając wchłanianie różnych składników odżywczych z diety.
Enzymy trawienne i Betaina
Enzymy są świetnym wsparciem trawiennym dla osób na diecie łatwostrawnej. Z uwagi na pogorszone działanie układu enzymatycznego osoby takie wyciągną wiele korzyści w aspekcie przyswajania składników odżywczych, które są istotne w przebiegu tego systemu żywieniowego. Ponadto ich pośrednim działaniem będzie redukcja niekorzystnych objawów gastrycznych jak np. gazy jelitowe, uczucie wzdymania, przelewania się i zmiennego rytmu pracy jelit.
Betaina HCl to element suplementacyjny, który świetnie sprawdza się w dbaniu o właściwe pH żołądka, co sprzyja dalej lepszemu trawieniu i uczuciu komfortu na jelitach bez niekorzystnych objawów gastrycznych. Jednak użycie betainy powinno absolutnie zostać poprzedzone konsultacją lekarską z uwagi na działanie tego suplementu, a konkretnie zakwaszanie środowiska żołądka, co jest niewskazane np. w przebiegu wrzodów żołądka i nadżerek przełyku.
Witaminy i minerały, kwasy tłuszczowe Omega
Omega-3 i witamina D to doskonały kompleks składników holistycznie wpływających na homeostazę organizmu. Są one swego rodzaju zarządcami nad stanem zapalnym, sprzyjając regulacji wielu procesów metabolicznych. Warto więc skupić się na kluczowych składnikach wpływających na szeroko rozumiane zdrowie, a w szczególności na witaminie D i kwasach Omega-3, które w kompleksie działają na większość układów w ciele człowieka, wpływając na regenerację, zwiększając odporność na czynniki fizyczne.
Kompleks witamin i minerałów to ważny element uzupełniający dietę lekkostrawną. Dzięki temu mamy pewność, że organizm osoby będącej na diecie łatwostrawnej będzie odpowiednio odżywiona, a ona sama będzie mogła sprawniej i szybciej odzyskać pełne zdrowie po wyleczeniu choroby. Z uwagi na to, że dieta łatwostrawna może powodować powstawanie niedoborów niektórych składników odżywczych, warto zainwestować w jakościowy preparat multiwitaminowy, który uzupełni ewentualne niedobory i wpłynie na prawidłowość reakcji enzymatycznych i hormonalnych, które zależne są od stężenia i ilości danych grup witamin i minerałów.
Dieta lekkostrawna – podsumowanie
Dieta łatwostrawna to system żywieniowy przeznaczony dla osób z konkretnymi wskazaniami lekarsko-dietetycznymi. Jest to dieta bazująca na specjalistycznych zasadach klinicznych i kulinarnych. Dodatkowa suplementacja wspomagająca korzystnie wpływa na odczucia osoby objętej stanem zapalnym i wspiera w odżywieniu organizmu, co podczas podążania dietą łatwostrawną ma ogromne znaczenie w kontekście dalszego leczenia.
Ważne w prawidłowym przebiegu diety lekkostrawnej jest kształtowanie odpowiednich nawyków zdrowotnych. Nie jest to co prawda dieta, którą można praktykować przez wiele miesięcy, jednakże odpowiednia edukacja w zakresie produktów dozwolonych i zakazanych jest kluczowym elementem wpływającym na jakość leczenia żywieniowego. W przypadku diety lekkostrawnej zdecydowanie warto podążać zaleceniami dietetyka klinicznego. Praktykowanie tej diety na własną rękę może nie przynieść pożądanych korzyści w postaci redukcji objawów i poprawy samopoczucia. Warto skorzystać z pomocy specjalistów.
Wybór odpowiednich suplementów wspomagających proces leczenia jest ważnym elementem, który należy przedyskutować ze swoim specjalistą. Większość zaproponowanych wyżej suplementów charakteryzuje się wysokim stopniem bezpieczeństwa i efektywnością działania wobec przewodu pokarmowego i dalej innych układów narządów objętych zapaleniem.
Zobacz także: Jakie pokarmy są łatwe do strawienia? Dieta lekkostrawna