Zaburzenia hormonalne stanowią wzrastający problem naszego społeczeństwa. Nie każdy mówi o tym problemie, ponieważ jest on ciężki do zdiagnozowania, a oprócz tego wymaga wnikliwej obserwacji swojego ciała. Zaburzenia typu PCO i PCOS dotyczą kobiet, ponieważ stan zapalny tych zaburzeń ma miejsce na jajnikach. Oznacza to, że nieprawidłowości w wydzielaniu kluczowych hormonów kobiecych, mogą mieć negatywny wpływ na zachowanie struktur jajnikowych. Zdecydowanie wpływ na to zjawisko ma prowadzony styl życia, jakość diety oraz ewentualnie występujące niedobory. Jak rozpoznać PCO oraz PCOS, co odróżnia te zaburzenia oraz jak można wesprzeć organizm za pomocą diety i suplementacji, oraz modyfikacji w stylu życia. Odpowiedzi na te pytania znajdują się w artykule.
PCO i PCOS – czym są?
Z uwagi na popularność drugiego w kolejności zaburzenia, warto najpierw omówić kwestie związane z PCOS.
PCOS to inaczej zespół policystycznych jajników. Jest to przypadłość hormonalna, która dotyka prawie 15% kobiet w wieku reprodukcyjnym. Wiek reprodukcyjny określa się na 20 – 30 lat.
Można powiedzieć, że PCOS (Polycystic Ovary Syndrome) to kompleks pewnych zaburzeń w gospodarce hormonalnej, które wywołują nieprzyjemne objawy w postaci zmiennego samopoczucia, czy też zmian trądzikowych. PCOS i jego pokłosie dotyczy głównie zaburzeń w owulacji, czyli momentu w cyklu miesiączkowym, gdzie następuje największa sekrecja hormonów jak estrogeny, LH oraz FSH. Ponadto zespołowi policystycznych jajników często towarzyszą zmiany w uwalnianiu testosteronu, które w tym przypadku jest zbyt dużo. Skutkuje to nieprzyjemnymi zmianami na skórze, włosach i paznokciach.
W obrazie diagnostycznym PCOS charakteryzuje się wieloma torbielami, które są przerośnięte. Są to pęcherzyki Graafa.
Drugą przypadłością, mniej popularną w mediach i nie tylko, jest PCO, czyli policystyczny jajnik. Określenie to, można powiedzieć, jest samo opisujące. Przypadłość ta dotyczy tworzenia się torbielek na jajniku, a nie na jajnikach jak ma to miejsce w przypadku zespołu policystycznych jajników. Idąc tą definicją, można powiedzieć, że PCO to taki mniej natężony stan zapalny w układzie rozrodczym kobiet. PCO daje również swoje charakterystyczne objawy w postaci bólów w okolicy podbrzusza, zmian w nastroju z uwagi na dysbalans w gospodarce hormonalnej i nie tylko.
Obydwie wyżej opisane przypadłości charakteryzują się zmianami w cyklu miesiączkowym. Konkretniej chodzi o zaburzenia krwawienia, brak miesiączek, plamienia. W przypadku podejrzenia takich przypadłości jedyną formą potwierdzenia ich obecności (lub wykluczenia) jest badania ultrasonograficzne, czyli popularne USG wykonywane u ginekologa.
Jakie mogą być przyczyny PCO i PCOS?
W przypadku doszukiwania się przyczyn wyżej opisanych przypadłości należy zwrócić szczególną uwagę na jakość prowadzonego przez siebie stylu życia. Wiele zmian i sytuacji stresowych może negatywnie wpływać na prawidłowość wydzielania poszczególnych hormonów, co niestety ma swój wydźwięk w czasie.
Wśród popularnych przyczyn PCO i PCOS można wyróżnić:
- Zaburzenia pracy tarczycy (np. choroba Hashimoto, niedoczynność tarczycy),
- Nieprawidłowa praca przysadki mózgowej (nadmiar stresu, prolaktyny, guz przysadki),
- Zaburzenia metaboliczne (np. insulinooporność),
- Nadmiar kortyzolu wynikający ze źle prowadzonego stylu życia.
Są to zdecydowanie najpopularniejsze przyczyny powstawania PCO i PCOS. Przyczyny te są ściśle powiązane ze wspominanym już stylem życia, co oznacza, że na większość tych przypadłości mamy wpływ.
PCO i PCOS – jaka dieta jest skuteczna?
Pomimo tego, że podstawowe modyfikacje w stylu życia mogą bardzo dużo zmienić na lepsze, warto mieć też na uwadze znaczenie prawidłowo zbilansowanej diety. Okazuje się, że duża ilość kobiet ze zdiagnozowanym PCO lub PCOS cierpi na nadmierny poziom insuliny we krwi. Jest to stan powiązany z występowaniem insulinooporności, czyli bardzo powszechnego zjawiska charakteryzującego się wysokim poziomem insuliny oraz glukozy. Stan ten wynika z oporności tkanek obwodowych na działanie insuliny, a konkretniej chodzi o oporność działania receptorów dla insuliny.
Nadmierna ilość insuliny przekłada się na wyższe stężenia męskich hormonów jak testosteron, co wśród kobiet objawia się nieprzyjemnymi zmianami w postaci trądziku, przetłuszczających się włosów, obecności nadmiernego owłosienia w okolicach pach, czy też pod nosem. Może też pojawiać się wypadanie włosów.
Z uwagi na powagę występujących objawów, warto zwrócić uwagę na swoje żywienie, które ma ogromny wpływ na regulację hormonalną. Warto więc poznać zasady żywienia, które przyczyniają się do regulacji parametrów gospodarki węglowodanowej oraz hormonalnej.
Zasady żywienia przy PCO i PCOS:
- Spożywaj produkty nisko przetworzone,
- Wprowadź odpowiednią ilość błonnika pokarmowego (minimalnie 25 g/dzień),
- Ogranicz tłuste i czerwone mięso,
- Wprowadź do diety produkty o działaniu przeciwzapalnym (owoce, warzywa, orzechy, nasiona, produkty pełnoziarniste),
- Ogranicz stosowanie używek,
- Wprowadź zdrowe tłuszcze, np. kwasy tłuszczowe Omega-3.
Warto skupić się na tych podstawowych zasadach żywienia, ponieważ ich powielanie przyczyni się w czasie do znacznej regulacji gospodarki hormonalnej i poprawy wyglądu. Na pewno ograniczenie żywności przetworzonej będzie kluczowym czynnikiem redukującym zmiany zapalne – te zewnętrzne i w okolicach jajników. Mowa tutaj o ograniczeniu spożycia produktów zamawianych, gotowych i w szczególności tych typu fast-food.
Odpowiednia ilość błonnika
Wprowadzenie odpowiedniej ilości błonnika pokarmowego przyczyni się do lepszej pracy jelit, rozwoju pozytywnej mikroflory bakteryjnej, która poprawia trawienie, nastrój i pracę przewodu pokarmowego. Ponadto wysoka zawartość błonnika sprzyja ograniczeniu wydzielania testosteronu, co w przypadku kobiet objętych PCO lub PCOS odgrywa bardzo ważną rolę dietoterapeutyczną.
Ograniczenie czerwonego mięsa
To również przyczynia się de regulacji wydzielania hormonów kluczowych dla gospodarki hormonalnej kobiet oraz redukcji nadmiernej ilości testosteronu. Ograniczenie używek jak nadmiar kofeiny i alkoholu korzystnie wpłynie na zdrowie kobiety oraz regulację parametrów związanych z prawidłowym wydzielaniem hormonów jak estrogeny, progesteron, FSH i LH.
Produkty przeciwzapalne
Do diety warto także wprowadzić produkty o działaniu przeciwzapalnym. Często są to także produkty regulujące pracę przewodu pokarmowego, ograniczające natężenie stanu zapalnego i korzystnie wpływające na regulację hormonalną i homeostazę tkanki skórnej i jej przydatków (włosy i paznokcie). Wykazano także, że spożywanie produktów antyzapalnych ogranicza rozwój torbieli, a nawet powoduje ich zanikanie, co jest oczywiście pożądanym objawem.
Wśród polecanych produktów spożywczych przy PCO i PCOS, wyróżniamy:
- Warzywa kapustne i liściaste,
- Różne rodzaje papryki,
- Rośliny strączkowe,
- Orzechy,
- Owoce jagodowe,
- Dynię i słodkie ziemniaki,
- Pomidory,
- Oleje roślinne (np. olej lniany, olej z czarnuszki, olej z ogórecznika),
- Mięso chude drobiowe i ryby.
Jeśli nie masz pewności, co powinnaś spożywać, poczytaj o produktach dozwolonych w przypadku PCO i PCOS. Lista produktów może być duża, jednakże każdy organizm jest indywidualny i powinien podlegać indywidualnemu podejściu żywieniowemu, najczęściej z pomocą dietetyka lub przy wyborze odpowiedniego cateringu dietetycznego. Przed podjęciem działań warto skonsultować się z lekarzem specjalistą.
Jakie suplementy pomagają na PCO i PCOS?
Zdecydowanie odpowiednia dieta i styl życia to kluczowe składniki prowadzące do poprawy zdrowia, samopoczucia i regulacji hormonalnej, co objawia się zanikiem torbieli oraz przywróceniem właściwego rytmu cyklu miesiączkowego i zanikiem innych towarzyszących objawów. Okazuje się jednak, że oprócz diety i stylu życia, pomocne mogą okazać się suplementy diety, które wprowadzone na początku terapii mogą szybko naprowadzić organizm na właściwe tory w kontekście rokowania.
Wśród rekomendowanych suplementów na PCO i PCOS wyróżnia się:
Wybór suplementów zależy oczywiście od danych wymagań i celu, natomiast wspomniany wybór preparatu powinien odbywać się z pomocą dietetyka klinicznego, który względem przeprowadzonego wywiadu żywieniowego będzie w stanie określić potencjalne niedobory i skutecznie dobrać skuteczny suplement.
Wszystkie wyżej podane suplementy diety charakteryzują się wysoką skutecznością w zakresie:
- Uwrażliwiania tkanek obwodowych na działanie insuliny i redukcję insulinooporności,
- Redukcji objawów PCO i PCOS,
- Poprawy wyglądu skóry, włosów i paznokci,
- Obniżenia stanu zapalnego,
- Poprawy samopoczucia,
- Regulacji pracy gospodarki hormonalnej – szczególnie w zakresie hormonów określanych mianem „kobiecych”,
- Poprawy jakości regeneracji organizmu i objętych zapalaniem jego struktur.
PCO i PCOS – podsumowanie
PCO i PCOS to powszechne zaburzenia hormonalne wśród kobiet. Wynikają one głównie z jakości prowadzonego stylu życia, czasem jednak zmiany mogą mieć silną komponentę genetyczną. Potwierdzeniem obecności tych zaburzeń jest wizyta u lekarza specjalisty i wykonanie badania USG. W przypadku tych zaburzeń skuteczną metodą leczenia jest modyfikacja stylu życia, poprawa jakości diety oraz wprowadzenie odpowiednich dla siebie suplementów. Nie można oczywiście zapominać o prawidłowym leczenie farmakologicznym, zleconym przez lekarza.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8308732/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3752890/
- https://www.nhp.gov.in/disease/endocrinal/ovaries/polycystic-ovary-syndrome-pcos
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6734597/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29042448/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7086222/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4306416/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29580250/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6261244/
Ja od lat cierpię na niepłodność spowodowaną PCOS, lekarz polecił mi dietę przeciwzapalna, suplementacje oraz monitorowanie cyklu. Zakupiłam w tamtym roku monitor płodności cyclotest mySense i jestem bardzo zadowolona, zauważam, ze coraz rzadziej pojawiają się cykle bezowulacyjne…