Witaminy z grupy B- to grupa 8 rozpuszczalnych w wodzie związków pełniących niezbędne funkcje potrzebne do prawidłowago działania organizmu. Argumentem przeciwko każdej suplementacji może być dieta. To prawda, odpowiednie poziomy wszystkich witamin powinny być zapewniane z pożywienia, jednak dowody sugerują, że duża część populacji krajów rozwiniętych cierpi na niedobory jednej lub więcej witamin z grupy B. Wszystko to za sprawą tak zwanej “diety zachodniej”, bogatej w przetworzone produkty.
Rola witamin z grupy B
Pełnią one szereg zadań w ludzkim organizmie. Ogólne funkcje metaboliczne witamin z grupy B są wszystkim dobrze znane. Dziś, chciałbym pokazać ich działanie z nieco innej strony. Każda z witamin z grupy B jest aktywnie transportowana przez barierę krew-mózg. Warto więc przyjrzeć się ich roli właśnie w kontekście funkcjonowania mózgu.
a) Tiamina (witamina B1)
Tiamina jest niezbędna w syntezie kwasów tłuszczowych, steroidów, kwasów nukleinowych i prekursorów aminokwasów do neuroprzekaźników. Tiamina przyczynia się do budowy i prawidłowego funkcjonowania błon komórkowych neuronów.
b) Ryboflawina (witamina B2)
Pełni istotną rolę w metabolizowaniu niezbędnych kwasów tłuszczowych w mózgu, w absorpcji i wykorzystaniu żelaza oraz w regulacji hormonów tarczycy. Złe działanie któregokolwiek z tych procesów wiąże się z negatywnymi konsekwencjami dla funkcji mózgu.
c) Niacyna (witamina B3)
Odpowiada za szeroki wachlarz procesów i enzymów obejmujący reakcje oksydacyjne, ochronę antyoksydacyjną, metabolizm i naprawę DNA.
d) Kwas pantotenowy (witamina B5)
Jest substratem do syntezy wszechobecnego koenzymu A (CoA). Przyczynia się do budowy i funkcjonowania komórek mózgu poprzez udział w syntezie cholesterolu, aminokwasów, fosfolipidów i kwasów tłuszczowych.
e) Witamina B6
Ważna dla syntezy neuroprzekaźników, takich jak dopamina, serotonina, GABA, noradrenalina i melatonina. Nawet niewielki niedobór może doprowadzić do obniżonej produkcji tych neuroprzekaźników, co może powodować problemy ze snem, z funkcjami układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzenia z wydzielaniem hormonów. Witamina B 6 ma również bezpośredni wpływ na funkcję immunologiczną i odgrywa rolę w regulacji poziomu glukozy w mózgu. Nieodobry B 6 objawiają się problemami neurologicznymi, w tym depresją, zaburzeniami poznawczymi, otępieniami.
f) Biotyna (witamina B7)
Odgrywa kluczową rolę w metabolizmie glukozy, w tym w regulacji wątrobowego wychwytu glukozy i glukoneogenezy. Niższe stężenia biotyny we krwi można zaobserwować u osób cierpiących na zaburzenia regulacji glukozowej, np. cukrzycę typu II.
g) Kwas foliowy (witamina B9) i witamina B12 (kobolamina)
Funkcje tych dwóch witamin są nierozerwalnie połączone. Niedobór witaminy B 12 powoduje niedobór kwasu foliowego. Niedobór kwasu foliowego prowadzi zaś do obniżenia stabilności i naprawy DNA, co może hamować naprawę neuronów. Brak witaminy B 12, przed wystąpieniem typowych, hematologicznych zmian, często przyjmuje postać neurologicznych objawów.
Problemy psychiczne związane z niedoborem witamin z grupy B
Znaczenie wszystkich witamin z grupy B dla funkcji mózgu obrazują objawy neurologiczne i psychiatryczne związane z niedoborem którejkolwiek z tych ośmiu witamin.
W istocie, więcej niż 1/3 osób z problemami psychicznymi cierpi na niedobory kwasu foliowego i witaminy B 12.
Wysoki poziom kwasu foliowego był związany z ochroną funkcji poznawczych, ale tylko u osób z normalnym poziomem witaminy B 12. Dalsze badania wykazały, że niski poziom witaminy B 12 był związany ze znacznie zwiększonym spadkiem funkcji poznawczych mózgu, przy czym efekt ten nasilił się w przypadku osób z wysokim poziomem kwasu foliowego lub przyjmujących suplementy z kwasu foliowego.
Problemy społeczne, a witaminy z grupy B
Jednym z głównych czynników, który powoduje nasilanie się niedoborów witamin jest otyłość.
Zjawisko niedoboru w dużej mierze oparte jest na fakcie, że zachodnia dieta zmierza w kierunku wysoko przetworzonej żywności. Jest ona bogata w tłuszcze (szczególnie omega 6) i cukry proste, a przy tym ma niską zawartość mikroelementów, co prowadzi do niedoborów witamin i minerałów. Jest to szczególnie powszechne w przypadku witamin zaangażowanych w metabolizm.
Zgłaszano, że wskaźniki niedoboru tiaminy wahają się od 17% do 79% u pacjentów cierpiących na cukrzycę. Stwierdzono również, że zarówno cukrzyca typu II, jak i zwiększone stężenie glukozy na czczo są związane z niższymi poziomami biotyny.
Czy witaminy z grupy B mają wpływ na funkcjonowanie mózgu?
Faktem jest, że witaminy z grupy B są niezbędne dla każdego aspektu funkcjonowania mózgu oraz, że duży odsetek populacji, gdzie przeważa dieta zachodnia, ma mniejszy niż optymalny poziom tych witamin.
Można więc oczekiwać, że związek między spożyciem witamin a funkcjonowaniem psychicznym będzie doskonale widoczny.
Dowody sugerują jednak, że biochemiczne poziomy pasma trzech witamin i powiązanych poziomów homocysteiny aminokwasowej korelują z funkcją mózgu zarówno pozytywnie, jak i negatywnie. Natomiast dowody, że suplementacja jedną lub więcej spośród tych trzech witamin obniżających poziom homocysteiny w izolacji poprawia funkcjonowanie mózgu, są całkowicie niejednoznaczne.
Godne uwagi jest również, że leczenie zawierające wszystkie witaminy z grupy B nieuchronnie obniży poziom homocysteiny.
Autor: Tomek Biernat